Problem dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa odzwierciedla się nie tylko strukturalnie, ale ma także ogromny wpływ na naszą jakość życia i stan psychiczny. Popularne i często opisywane manipulacje kręgosłupa to widowiskowa metoda, którą chętnie praktykuje się w gabinetach fizjoterapeutów.
Manipulacje są powszechnie stosowaną metodą leczenia bólu i dysfunkcji układu mięśniowo-szkieletowego. Polegają one na wprowadzeniu siły o niskiej amplitudzie i dużej prędkości do określonego obszaru kręgosłupa. Manipulacje odróżniamy od mobilizacji tym, że siła jest wprowadzana na końcu fizjologicznego zakresu ruchu lub w jego pobliżu, zatem nie przekracza się anatomicznych granic ruchu.[1]
Manipulacja zwykle kojarzymy z słyszalnym trzaskiem lub kliknięciem, co postrzegane jest jako znaczący sukces przy stosowaniu tego rodzaju interwencji, chociaż sam w sobie nie przekłada się on na efekty kliniczne obserwowane u pacjentów. Ten trzaskający dźwięk to zdarzenie określane jako kawitacja, występujące w płynie maziowym stawu.
Kawitacja jest wynikiem sił działających na staw, które zwiększają jego objętość jednocześnie zmniejszając ciśnienie mazi stawowej. W wyniku tego powstaje pęcherzyk gazu, który pękając uwalnia energię słyszalną jako trzask.
W przypadku manipulacji nie ma mowy o jakimkolwiek nastawianiu kręgów. Celem manipulacji nie jest zatem biomechaniczne przywrócenie prawidłowego ułożenia danego kręgu czy krążka międzykręgowego.[3] Skąd pochodzi zatem zaskakująca poprawa związana ze zmniejszeniem dolegliwości bólowych? Chociaż dokładny mechanizm, za pośrednictwem którego działają manipulacje jest nadal niejasny, powszechnie przyjęto, że inicjują one kaskadę zmian neurofizjologicznych, które w większym lub mniejszym stopniu przyczyniają się do poprawy naszego stanu zdrowia.
Po wytłumaczeniu czym tak naprawdę jest manipulacja, powinienem Was teraz stopniowo wprowadzać w informacje, jakie za chwilę otrzymacie, ale ilość reakcji powstających w trakcie tego manewru jest jak petarda. I właśnie też tak zaczniemy.
Powstawanie bólu jest powiązane między innymi ze zjawiskiem zwanym centralną facylitacją. Odpowiada ono za uwrażliwienie neuronów na bodźce, które w normalnych warunkach nie wywołują bólu. Bezpośrednim efektem manipulacji jest podwyższenie progu bólowego, a co za tym idzie zmniejszenie dolegliwości. [1]
Manipulacje kręgosłupa wpływają również na obniżenie spoczynkowego napięcia mięśni, co może przyczynić się do efektu przeciwbólowego. Bodziec docierający do stawów międzywyrostkowych kręgosłupa podczas manipulacji odruchowo zmniejsza aktywność mięśni przykręgosłupowych i likwiduje błędne koło napięcie – ból. [4]
Na podstawie badań zaobserwowano, że siła izometryczna (mięśnie są napięte, ale bez zmiany ich długości) prostowników grzbietu wzrosła znacząco po manipulacji. [5][6] W kategorii neurofizjologicznej możemy uznać, że manipulacja kręgosłupa poprawia funkcję mięśni, poprzez stymulację lub hamowanie dróg nerwowych.
Manipulacje kręgosłupa aktywują uwalnianie markerów biochemicznych z tkanek nerwowych. Już na krótko po wykonanej technice obserwuje się wzrost liczby neuropeptydów jak:
Neuropeptydy znajdują się w wielu rejonach centralnego układu nerwowego i są znane między innymi z modulowania czucia bólu. Pierwotnie są one uwalniane przede wszystkim w miejscu urazu, dlatego powodują szereg reakcji, w wyniku których powstają liczne cytokiny biorące udział w reakcjach odpornościowych. [7]
Techniki manipulacji wywołują również zmiany na poziomie hormonu stresu – kortyzolu. Stymulując glukoneogenezę, przyczynia się on do powstawania dużej ilości glukozy. Jest ona wykorzystywana jako budulec. Odgrywa w ten sposób ważną rolę w gojeniu i naprawie tkanki przykręgosłupowej. Ponadto kortyzol zmniejsza obrzęk i ból poprzez blokowanie wczesnego stadium zapalenia. [7]
Pamiętaj, że manipulacje kręgosłupa są całkowicie bezpieczną metodą, pod warunkiem, że wykorzystuje je doświadczony terapeuta. Wykonuje się je wyłącznie wtedy, kiedy jej zastosowanie uzasadniono odpowiednią diagnostyką. Więc kiedy po wejściu do gabinetu, ktoś od razu chce posłuchać symfonii trzasków w Twoim kręgosłupie, to znak, że powinieneś jak najszybciej się stamtąd ulotnić.
Czy wiesz, jak wiele nas łączy? Razem chcemy rozwiązać twoje problemy ze zdrowiem. Pokażę Ci również, że można żyć bez bólu pleców. A może narzekasz na ból stopy, kolana lub biodra? Spokojnie! Poprowadze Cię przez cały proces, od szczegółowej diagnostyki, przez terapię manualną po bezpieczną aktywność fizyczną. Wspólnie osiągniemy zamierzone cele. Masz potencjał, by robić niesamowite rzeczy. Pokażę Ci jak!
[1] Pickar J. G; “Neurophysiological effects of spinal manipulation.” The Spi e Journal 2002;2(5):357‐371. doi:10.1016/s1529-9430(02)00400-x.
[2] Gibbons P., Tehan P.; “Manipulacje kręgosłupa, klatki piersiowej I obręczy biodrowej w osteopatii”; Elsevier Urban & Partner; Wrocław 2011; ISBN 978-83-7609-396-3.
[3] Gyer G., Michael J., Inklebarger J., i in.; “Spinal manipulation therapy: Is it all about the brain? A current review of the neurophysiological effects of manipulation.” Journal of Integrative Medicine; 10.1016/j.joim.2019.05.004.
[4] Potter L., McCarthy C., Oldham J.; “Physiological effects of spinal manipulation: A review of proposed theories.”; Physical Therapy Reviews; 2015; 10,163-170. DOI: 10.1179/108331905X55820.
[5] Suter E., McMorland G., i in.; “Conservative lower back treatment reduces inhibition in knee-extensor muscles: a randomized controlled trial”; Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics; 2000,23,76–80.; DOI:https://doi.org/10.1016/S0161-4754(00)90071-X.
[6] Keller T.S., Colloca C.J.; “Mechanical force spinal manipulation increases trunk muscle strength assessed by electromyography: a comparative clinical trial.” Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics; 2000;23,585–95.; DOI: 10.1067/mmt.2000.110947.
[7] Kovanur-Sampath K., Mani R., i in.; “Changes in biochemical markers following spinal manipulation-a systematic review and meta-analysis”; Musculoskeletal Science and Practice; Volume 29,2017,Pages 120-131; DOI: https://doi.org/10.1016/j.msksp.2017.04.004.
