Układ nerwowy możemy śmiało przyrównać do sprawnie działającej sieci komunikacji miejskiej. Przepływ informacji to ludzie. Wszelkie utrudnienia na trasie metra, czy jakiegokolwiek innego środka transportu mają takie same konsekwencje, jak w przypadku dysfunkcji obwodowego układu nerwowego. Wpływają one na funkcjonowanie całego miasta.
Uszkodzenie nerwu pośrodkowego występuje niestety dosyć często i może prowadzić do wyniszczających następstw czynnościowych dłoni, jeśli nie jest leczone w odpowiednim czasie i we właściwy sposób.
Wiadomym jest, że splot ramienny swój początek ma w obrębie kręgosłupa. Droga jaką pokonuje nerw pośrodkowy rozpoczyna się w jamie pachowej dwoma korzeniami: bocznym z pęczka bocznego (C5-C7) i przyśrodkowym z pęczka przyśrodkowego (C8-Th1).[1] Jeżeli ciągle masz trudności z poruszaniem się w obrębie splotu ramiennego to myślę, że warto by zajrzeć do mojego poprzedniego wpisu i jeszcze raz przestudiować mapę metra.
Znajdujemy się teraz w obrębie ramienia. Nerw pośrodkowy biegnie tutaj w bruździe przyśrodkowej mięśnia dwugłowego, bocznie od tętnicy ramiennej.[1] Krzyżuje się z nią od przodu, by wspólnie wejść do dołu łokciowego pod rozcięgno m. dwugłowego ramienia.
W górnej części przedramienia przechodzi on między głowami mięśnia nawrotnego obłego, po czym kieruje się w głąb między powierzchowną a głęboką warstwę zginaczy.[2] Dalej leży już powierzchownie między ścięgnem m. zginacza promieniowego nadgarstka, a ścięgnem m. dłoniowego długiego.
Ostatni fragment trasy prowadzi nas pod troczkiem zginaczy przez kanał nadgarstka, by przechodząc przez dłoń, podzielić się na trzy gałęzie końcowe, czyli nerwy dłoniowe wspólne palców.
Na przebiegu nerwu pośrodkowego mamy swojego rodzaju zwrotnice, które oferują nam rożne możliwości zmiany kierunku. Niemal wszystkie gałęzie nerwu pośrodkowego odchodzą od niego w obrębie przedramienia i dłoni, zaś wzdłuż ramienia zauważymy jedynie jego nieliczne i drobne odgałęzienia.
Nerw pośrodkowy odpowiada za unerwienie większości mięśni z grupy zginaczy nadgarstka, palców i mięśni kłębu kciuka . Opisywanie jednak funkcji każdego z osobna mija się z celem. Jeżeli jesteś ciekaw za co one odpowiadają odsyłam Cię do bibliografii. Ja tymczasem pozwolę sobie je tylko wymienić.
Na przepływ informacji przez nerw pośrodkowy mogą wpływać ostre uszkodzenia pourazowe, przewlekłe mikrourazy i długotrwale utrzymujący się ucisk. Może on również ulec uszkodzeniu podczas wieloczynnikowych procesów zwyrodnieniowych i neuropatii. Uszkodzenie nerwu pośrodkowego może powstawać w wyniku wielu mechanizmów i dotyczyć różnych miejsc w obrębie kończyny górnej.
Nerw pośrodkowy leży dość głęboko w bliższej części przedramienia. Jego uraz w tym obszarze często wynika z poważnych uszkodzeń tkanek miękkich. W dalszej części nerw ten leży bardziej powierzchownie, szczególnie tuż przed wejściem do kanału nadgarstka. W tym miejscu jest on szczególnie podatny nawet na powierzchowne skaleczenia.[3] Badania pokazują, że uszkodzeń nerwu pośrodkowego oraz tętnicy promieniowej częściej doznają pacjenci po próbach samobójczych niż ofiary wypadków.[4]
Czasem istnieją osobnicze skłonności do nadmiernej reakcji gojenia i do powstawania przerosłej i twardej tkanki bliznowatej. Często jest to przyczyną problemów estetycznych i funkcjonalnych.[5] Ograniczanie ruchu przez pacjenta po urazie i powstanie blizny w okolicy nerwu skutkuje włóknieniem jego osłonek. Sama blizna okołonerwowa zwiększa zaś napięcie nerwu i może prowadzić do przedłużającego się niedokrwienia skutkującego bólem i utrudnionym przepływem informacji.
W warunkach fizjologicznych układ nerwowy posiada swoiste mechanizmy adaptacyjne, dzięki którym jest w pewnym zakresie odporny na działanie sił kompresyjnych, rozciągających i ściskających, które występują w trakcie każdej aktywności ruchowej.[6] Jeżeli jednak mechanizmy te ulegną wyczerpaniu i dojdzie do zaburzeń neuromechaniki, jak ma to miejsce w przypadku np. zespołu cieśni nadgarstka, może to doprowadzić do obrzęku, niedokrwienia i niedotlenienia, co będzie zaburzać jego prawidłową funkcje i nasilać patologię.[6]
Czynnikami szczególnie predysponującymi do wystąpienia neuropatii są choroby ogólnoustrojowe, takie jak: cukrzyca, niedoczynność tarczycy czy choroby nerek. Ogromną rolę w zapobieganiu powikłaniom tych chorób odgrywa przede wszystkim ich wczesna diagnostyka. Da ona czas zespołowi medycznemu na wprowadzenie odpowiednich metod leczenia.
W przypadku porażenia nerwu pośrodkowego zapewne pierwsze co zauważymy to utrudnione zginanie palców i ruchy kciuka. W porażeniu mm. zginaczy palców unerwionych przez nerw pośrodkowy zginają się tylko palce serdeczny i mały, a palec I i II oraz częściowo III pozostają wyprostowane. Ręka przybiera wówczas charakterystyczny wygląd określany jako ręka błogosławiąca.[2]
Ruchy kciuka wykonuje się również bardzo opornie. Trudno go zginać lub przeciwstawiać. W pełni sprawne pozostaje natomiast jego przywodzenie i prostowanie. Wynika to z faktu, że mięśnie odpowiedzialne za te ruchy są zaopatrywane odpowiednio przez nerw łokciowy oraz promieniowy.
Wówczas wyprostowany i przywiedziony kciuk ustawia się w tej samej płaszczyźnie co dłoń. Gdy po pewnym czasie dochodzi do zaniku mięśni kłębu kciuka, to obraz ten przypomina ułożenie kciuka u małp i nosi nazwę ręki małpiej.[2]
Uszkodzenie nerwu pośrodkowego mogą skutkować nie tylko dysfunkcjami czynnościowymi. Zaburzenia czucia obejmują skórę bocznej strony dłoni oraz skórę dłoniowej powierzchni trzech pierwszych palców i ½ palca IV. Po stronie grzbietowej zaburzenia czucia dotyczą paliczka środkowego i dalszego .[2]
Powyższe zaburzenia skutkują szeregiem nieprzyjemnych objawów, które prowadzą do znacznego upośledzenia funkcji ręki. Dlatego też kluczowe w terapii jest uwzględnienie wszystkich struktur, które mogą uczestniczyć w patologii, a więc nie tylko samego nerwu, ale wszystkich otaczających go tkanek.
Czy wiesz, jak wiele nas łączy? Razem chcemy rozwiązać twoje problemy ze zdrowiem. Pokażę Ci również, że można żyć bez bólu pleców. A może narzekasz na ból stopy, kolana lub biodra? Spokojnie! Poprowadze Cię przez cały proces, od szczegółowej diagnostyki, przez terapię manualną po bezpieczną aktywność fizyczną. Wspólnie osiągniemy zamierzone cele. Masz potencjał, by robić niesamowite rzeczy. Pokażę Ci jak!
[1] Moryś Janusz; Narkiewicz Olgierd; "Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna"; PZWL; Warszawa 2003; ISBN: 978-83-200-3751-7
[2] Bochenek Adam, Reicher Michał; „Anatomia Człowieka” PZWL; Warszawa; Wydanie VI; ISBN: 978-83-200-3258-1
[3] Pederson WC. Median nerve injury and repair. J Hand Surg Am. 2014 Jun;39(6):1216-22. doi: 10.1016/j.jhsa.2014.01.025. PMID: 24862118.
[4] Kisch T, Matzkeit N, Waldmann A, Stang F, Krämer R, Schweiger U, Mailänder P, Westermair AL. The Reason Matters: Deep Wrist Injury Patterns Differ with Intentionality (Accident versus Suicide Attempt). Plast Reconstr Surg Glob Open. 2019 May 1;7(5):e2139. doi: 10.1097/GOX.0000000000002139. PMID: 31333923; PMCID: PMC6571333.
[5] Osiak Katarzyna; „Przerostowe blizny, bliznowce i przykurcze bliznowate”; Borgis - Postępy Nauk Medycznych 2-3/2005;
[6] Wolny T. The Use of Neurodynamic Techniques in the Conservative Treatment of Carpal Tunnel Syndrome - a Critical Appraisal of the Literature. Ortop Traumatol Rehabil. 2017 Oct 31;19(5):427-440. doi: 10.5604/01.3001.0010.5822. PMID: 29154235.
Schuenke Michael, Schulte Erik; Schumacher Udo; "PROMETEUSZ Atlas anatomii człowieka Tom 1 - anatomia ogólna i układ mięśniowo-szkieletowy"; MedPharm Polska; Wydanie II polskie; red. wyd. pol.: Gielecki Jerzy; Żurada Anna; ISBN: 978-83-7846-005-3
Shacklock Michael, red. wyd. pol. Edward Saulicz; „Neurodynamika kliniczna”; Edra Urban & Partner; Wrocław 2008, wyd.1; ISBN: 978-83-7609-016-0
