Wzmożona tkliwość w okolicy skroni, stresowe zaciskanie zębów, utrudnione spożywanie twardych pokarmów, nieefektywny sen, częste bóle głowy po przebudzeniu. Wydaje Ci się to znajome [1]? Są to główne objawy bruksizmu, czyli patologicznie zwiększonej aktywności mięśni żucia prowadzącej do ich przeciążenia i dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego odpowiedzialnego za ruchy żuchwy względem czaszki.
Spis treści:
Ilustracja przedstawia staw skroniowo- żuchwowy lewy widziany ze strony bocznej. Co ciekawe, pogarszające się uzębienie u osób w podeszłym wieku bezpośrednio wpływa na strukturę stawu, może nawet prowadzić do zaniku krążka stawowego. Źródło: Atlas Anatomii Człowieka, Sobotta
Zacznijmy więc od jego anatomicznej budowy.
Staw skroniowo-żuchwowy (SSŻ) jest strukturą, wyczuwalną palpacyjnie podczas otwierania ust, znajdująca się przed małżowiną uszną. To połączenie składa się z głowy żuchwy oraz dołka stawowego kości skroniowej [2].
Budowa symetrycznych stawów skroniowo-żuchwowych, utworzonych przez jedną kość – żuchwę i dwie kości skroniowe, predysponuje do wystąpienia dysfunkcji w całym aparacie żucia, nie tylko po tej stronie, po której doszło do uszkodzenia. Jakie ma to znaczenie? Jeżeli występuje ograniczenie zakresu ruchu w prawym SSŻ to z pewnością niedomoga tego stawu odbije się na funkcjonalności drugiego.
Ta zależność jest uzasadnieniem częstych urazów SSŻ i umiejscowieniu ich na podium chorób w dziedzinie stomatologii zaraz za próchnicą zębów i chorobami przyzębia [3].
Skąd w końcu to zgrzytanie?
Etiopatogeneza bruksizmu nie jest do końca wyjaśniona między innymi dlatego, że jest on efektem wielu niesprawności organizmu. Takich jak:
zaburzenia zgryzu, w tym ubytki zębowe powodujące nieprawidłowe rozłożenie działania sił i nieregularne obciążanie struktur,
czynnikimetaboliczne,
czynniki psychologiczne, czyli depresja, nerwica, przewlekły stres,
czynniki mechaniczne, takie jak urazy twarzoczaszki [4].
Przewlekłe sytuacje stresogenne wpływają pośrednio na zwiększenie aktywności i napięcia zespołu mięśniowego aparatu żucia. Odreagowaniem organizmu na ustające zagrożenie jest wykonywanie niecelowanych czynności zwanych parafunkcjami. Czyli niewłaściwych odpowiedzi organizmu na zwiększone napięcie mięśni [6].
Z czym jeszcze wiąże się bruksizm?
Bruksizm to mimowolne zgrzytanie lub zaciskanie zębów o patologicznie zwiększonej sile. Dla porównania szczęka jest zaciśnięta 10 razy silniej niż podczas jedzenia [3]. Patologiczny brak fazy odpoczynku mięśni powoduje ich niedokrwienie, w wyniku czego występuje ból [5].
Wyróżniamy dwa rodzaje bruksizmu:
Sleep bruxism (SB)
Awake bruxism (AB)
Występujący w czasie snu
Występujący w stanie czuwania
Cecha charakterystyczna to zgrzytanie zębów polegające na wykonywaniu niekontrolowanych ruchów żuchwy w przód i w tył oraz od jednego boku do drugiego.
Cecha charakterystyczna to zaciskanie. Ma ono miejsce, gdy osoba napina mięśnie utrzymując zęby w jednej pozycji, bez współruchów żuchwy [1].
Warto również zaznaczyć, że układ ruchowy narządu żucia jest odpowiedzialny nie tylko za funkcje pokarmowe, tj. gryzienie, żucie i połykanie pożywienia. Bardzo ważną rolę odgrywa w procesach oddychania, formowania dźwięków, a jego prawidłowe działanie umożliwia utrzymywanie prawidłowej postawy ciała [3].
Dysfunkcje układu stomatognatycznego mają bezpośredni wpływ na jakość życia. Nieefektywny sen neguje efektywność w ciągu dnia tworząc błędne koło bólu pacjenta.
Trochę o płaczu, czyli do czego może doprowadzić bruksizm?
bóle w obrębie mięśni żucia, później mięśni głowy i szyi.
Gdzie szukać pomocy ?
Schorzenie w obrębie stawu skroniowo- żuchwowego nie jest wyłącznie problemem lokalnym. Znacznie zwiększone napięcie w tym obszarze musi być rekompensowane przez pozostałe obszary ustroju, co silnie uwidacznia się w postawie ciała.
By zminimalizować skutki przewlekłego schorzenia bardzo ważna jest konsultacja ze stomatologiem i ortodontą, by w miarę możliwości odciążyć dysfunkcyjny zgryz, między innymi za pomocą szyn relaksacyjnych. Istotna jest również praca fizjoterapeuty nad opracowywaniem tkanek w rejonie aparatu żucia, co wpłynie także na korekcję postawy.
Bruksizm to dolegliwość, która ma charakter cichego destruktora naszego organizmu.
Dlatego bądź czujny!
Spodobał Ci się artykuł? Umów się do autora:
Ewa Lazarek
fizjoterapeuta
Istra
ul. Główna 102a, Wrocław
Fizjoterapia
Pomogę Ci zapomnieć o bólu Twoich pleców, karku czy stawów kończyn. Przejdziemy wspólnie przez proces odzyskiwania zdrowia do Twojej wymarzonej aktywności. Nauczę Cię regulować oddech w stresowej sytuacji i czerpać radość z możliwości, jakie daje Twoje ciało. Chcesz poznać życie bez bólu?
Gruca O. ; Rój R. i in. Bruksizm- przyczyny, diagnostyka, leczenie. Protetyka i dysfunkcje narządu rzucia, 2018, nr.12, s. 50-53
Skawina A. Osteologia, Kraków 2006, s.81-82
Ziębowicz A. Dysfunkcje układu stomatognatycznego: przyczyny i zapobieganie Zagrożenia i problemy cywilizacyjne XXI w. – przegląd i badania, Lublin 2017, s.62-64, ISBN 978-83-65598-72-1
Zaworski K. ; Latosiewicz R. i in. Zastosowanie terapii manualnej w leczeniu zaburzeń stawu skroniowo- żuchwowego. Fizjoterapia układu stomatognatycznego Lublin, 2016, nr. 1, s. 7
Jagucka- Mętel W.; Brzeska P. i in. Fizjoterapia układu ruchowego narządu żucia Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, Szczecin 2013, s. 73
Panek H.; Śpikowska- Szostak J. Wpływ stresu i cech osobowości na dysfunkcje skroniowo- żuchwowe i bruksizm na podstawie piśmiennictwa i badań własnych Katedra Protetyki Stomatologicznej Akademii Medycznej we Wrocławiu, Wrocław 2009, s. 12-13
Zapisz się do newslettera JUŻ DZIŚ i KORZYSTAJ Z WYJĄTKOWYCH OFERT!