Gorące, lipcowe popołudnie, upragnione boisko z chłopakami i nieopisana radość związana z gry w piłkę w pełnym słońcu. Po obronieniu silnego strzału i odczuciu intensywnego bólu w nadgarstku nie wierzyłam, że to może być coś poważnego. Adrenalina opadła, a ja po chwili odpoczynku bez dłuższego zastanowienia wróciłam na boisko – w końcu to tylko ręka. O tym czym jest regeneracja kości i samoleczenie naszego organizmu dowiesz się w dzisiejszym artykule.

Ból nie ustawał z każdą kolejną godziną, nieprzespana noc była dla mnie wyraźnym sygnałem, że oznacza to coś poważnego. Badanie obrazowe rtg potwierdziło złamanie nasady dalszej kości promieniowej (dokładniej złamanie Collesa). Kiedy usłyszałam o 5- tygodniowym unieruchomieniu prawej ręki potrzebowałam usiąść.

„Proszę dać sobie czas” wybrzmiewało mi w głowie. Więc dałam sobie w prezencie czas, by obserwować zmiany zachodzące w moim ciele prowadzące do regeneracji kości.

Twarda kość do zgryzienia

Podejrzewam, że pierwsza funkcja kości jaka przychodzi Ci do głowy to stanowienie rusztowania całego ciała. Oczywiste jest, że szkielet to silne mechaniczne wsparcie będące optymalną strukturą dla tkanek miękkich [1].

Poza tym, że kości są zrębem ciała, determinują także jego wielkość i kształt. Czaszka, klatka piersiowa czy kręgi stanowią barierę przed zewnętrznymi uszkodzeniami mózgowia, płuc, serca oraz rdzenia kręgowego. Kości łącząc się tworzą połączenia w postaci stawów będących podstawowym elementem narządu ruchu. 

Szpik kostny znajdujący się wewnątrz kości odpowiada za wytwarzanie komórek krwi. Proces ten trwa przez całe życie i nosi nazwę hematopoezy.

Co ciekawe, obszary szpiku zdolne do produkowania komórek krwi zmniejszają się wraz z wiekiem. Od 5 roku życia hematopoeza zachodzi tylko w szpiku miednicy, żeber, kręgosłupa, kości czaszki oraz bliższych końcach kości długich [2,3].

Czy to złamanie?

Po uderzeniu, zwinięcie się w kłębek z powodu odczucia silnego bólu, pamiętam najwyraźniej. Po chwili odpoczynku ból się zmniejszył, uwidocznił się jednak niepozorny, malutki krwiak w okolicy kości promieniowej (poniżej kciuka). Towarzyszyło mu znaczne ograniczenie ruchu zgięcia stawu promieniowo- nadgarstkowego i odchylenia promieniowego.

Obrys prawej ręki nie odbiegał od obrysu lewej, obrzęk pojawił się dopiero następnego dnia. Symptomem, dzięki któremu zdecydowałam się na niezwłoczną wizytę u ortopedy był nieustający ból, który wybudzał mnie ze snu.

Regeneracja kości raz!

Gojenie to szereg reakcji biochemicznych organizmu mających na celu całkowite odtworzenie struktury kości, a także uzyskanie jej pełnej regeneracji [3]. Podczas uderzenia piłką w moją prawą rękę doszło do przerwania ciągłości kości promieniowej wraz z okostną i śródkostną. Wywołało to miejscowe zaburzenie krążenia, a co za tym idzie wynaczynienie krwi, która uwidoczniła się w postaci krwiaka w szparze złamania.  

Powstały skrzep ma ogromne znaczenie dla zrostu kostnego dlatego, że jest magazynem komórek pluripotencjalnych, czyli komórek zdolnych do różnicowania się w dowolny typ komórek. W tym przypadku będą to komórki niezbędne do procesu gojenia kości [4].

Wyjątkową cechą procesu gojenia kości jest na pewno to, że tkanka ta regeneruje się nie pozostawiając włóknistej blizny w miejscu złamania [5]. Jeżeli odłamy ustawione są poprawnie, a proces gojenia przebiega prawidłowo dochodzi do odzyskania funkcjonalności stawu przed urazem, a także przywrócenie siły kości [1].

Etapy regeneracji kości

1. Zapalenie – mechanizm niezbędny do zapoczątkowania procesu gojenia kości. Występuje od razu po urazie, dochodzi do powstania krwiaka, którego skutkiem jest obrzęk. Wynika on z zaburzenia krążenia żylnego oraz uszkodzenia naczyń chłonnych tkanek miękkich. Następnie odtwarzane są naczynia krwionośne w procesie angiogenezy.
2. Stadium kostniny miękkiej – polega na wzmożeniu ukrwienia oraz etapowym usztywnianiu końców złamania. Dochodzi do utworzenia kostniny włóknisto- chrzęstnej.
3. Stadium kostniny twardej – etap wapnienia tkanki włóknisto – chrzęstnej.
4. Przebudowa– dzięki skoordynowanej pracy komórek kościotwórczych i kościogubnych odtwarzana jest mocna kość blaszkowata. Długość tego procesu jest wysoce zróżnicowana, trwa od kilku miesięcy do kilku lat [6,7].

Co wpływa na prawidłowy zrost? Regeneracja kości.

Aby zrost przebiegał prawidłowo, nadrzędną cechą jest właściwe ustawienie odłamów kostnych umożliwiające najbardziej funkcjonalną strukturę kości. Zapewnienie zewnętrznych warunków na jak najwyższym poziomie pozwala na optymalny przebieg reakcji histochemicznych. To jedne z wielu czynników, o które należy zadbać.

Czasami czas leczy rany…

Gojenie jest niezwykle złożonym procesem obejmującym cały organizm. Na potrzeby tego artykułu przedstawiłam uproszczony schemat odbudowy kości i czynników wpływających na ten mechanizm.

Warto uzmysłowić sobie znaczenie unieruchomienia dla całego aparatu ruchu oraz rozpoczęcie jak najwcześniejszej rehabilitacji. Czas i cierpliwość odgrywają najistotniejszą rolę w procesie gojenia, mimo to warto wspomagać go poprzez poprawę krążenia oraz pełnowartościową dietę.

Innymi słowy dbaj o siebie i o swoje kości, zwłaszcza jeśli w przyszłości chcesz zostać fizjoterapeutą (albo bramkarzem ;)).