Rehabilitacja po rekonstrukcji ACL – krok po kroku. Etap pooperacyjny.

Rehabilitacja po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego (ACLR) to długa ścieżka, która wymaga sporo cierpliwości, systematyczności i przede wszystkim dobrego rozplanowania zgodnie z aktualnymi standardami. Dlaczego to tak ważne? Badanie z 2014r. pokazuje, że pacjenci poddani rekonstrukcji ACL’a mają duże oczekiwania co do powrotu do poziomu sportowego sprzed urazu, gdyż 88% z nich spodziewało się, iż osiągnie ten wynik. W rzeczywistości tylko 65% z pacjentów po ACLR powróciło do wcześniejszego poziomu sportowego. Postępowanie według aktualnych standardów nie daje 100% pewności bezproblemowego powrotu do sportu, jednak zwiększa tą szansę.

Spis treści:

Zapraszam Cię na serię wpisów, w której chciałbym Ci przedstawić aktualne standardy z każdego etapu rehabilitacji po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego zgodnie z protokołem Melbourne ACL Rehabilitation Guide 2.0 (link w bibliografii).😊

Etapy rehabilitacji po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego krok po kroku:

Faza pooperacyjna – tu jesteśmy.
Faza siły i kontroli nerwowo-mięśniowej.
Faza dynamiki.
Faza powrotu do sportu.
Faza prewencji.*

Jesteś w późniejszej fazie i chcesz wrócić do biegania po rekonstrukcji ACL? Sprawdź poniższy film.

Zanim rozpoczniemy…

Sam czas po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego nie powinien być jedynym wyznacznikiem progresji w rehabilitacji. Często złudnie, bardzo szybko rozpoczynamy nowe aktywności bo słyszeliśmy, że „w 3 miesiącu to już wszyscy biegają”, a ktoś inny to już skacze przez przeszkody. Rehabilitacja powinna być oparta na bardziej „funkcjonalnych” kryteriach, takich chociażby jak siła czy funkcja Twojej kończyny w ćwiczeniach i codziennym życiu. Z tego powodu celowo nie podaję oszacowanego czasu wykonywania danych czynności. Nie śpiesz się i wykonuj starannie swoją rehabilitacyjną pracę.

Pamiętaj, że wpis ma charakter edukacyjny i zawsze konsultuj swój przypadek z ortopedą operującym i fizjoterapeutami, którzy są w stanie na żywo ocenić Twoje kolano.

Charakterystyka pierwszego etapu po rekonstrukcji ACL

Pierwszy etap składa się z prostych i podstawowych działań. Kolano dopiero co przeżyło operację, więc jest obrzęknięte, obolałe i mniej ruchome. Sama rekonstrukcja wpływa nie tylko i wyłącznie na kolano, ale także na osłabienie mięśni całej kończyny oraz na układ nerwowy, który odpowiada m.in. za ich aktywację i koordynację. Motywem przewodnim tego etapu może być hasło „Uspokój kolano”. Za główne cele pierwszego etapu po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego uznaje się:

Zmniejszenie obrzęku kolana
Ruchomość – pełen bierny wyprost kolana, stopniowe zwiększanie zgięcia
Dobra aktywacja mięśnia czworogłowego

cele_etapu_pierwszego_po_rekonstrukcji_acl

Cele pierwszego etapu po rekonstrukcji ACL

1. Zmniejszenie obrzęku kolana

Zmniejszenie obrzęku kolana łączy się bezpośrednio z innymi celami. Obrzęk może stanowić mechaniczną blokadę dla większej ruchomości kolana oraz sam układ nerwowy może gorzej aktywować mięsień czworogłowy z jego powodu. W zmniejszeniu obrzęku kolana pomogą Ci coldpacki oraz wyższe pozycje ułożeniowe kończyny. Kolano może reagować obrzękiem również na zbyt dużą aktywność fizyczną, dlatego stosuj się do zaleceń lekarza prowadzącego i fizjoterapeuty w kwestiach obciążenia kończyny i kontroluj ilość wykonywanych ćwiczeń. W szybszym zmniejszeniu obrzęku mogą pomóc specjalne aparaty do drenażu limfatycznego i terapia manualna.

Do sprawdzenia obrzęku warto wykorzystać Stroke Test – dosyć subiektywny w ocenie test, który pozwoli Ci kontrolować obrzęk kolana. Test rozpoczynasz od przesuwania dłoni po stronie środkowej kolana, po czym przechodzisz do przesunięcia dłoni po stronie bocznej kolana. Obserwuj jak przemieszcza się obrzęk i zastosuj poniższą skalę do oceny.

Skala oceny Stroke Test (Sturgill et al, 2009):
0: Brak fali wytworzonej po stronie przyśrodkowej kolana przy pociągnięciu ręką z bocznej strony .
Śladowa ilość: Mała fala po stronie przyśrodkowej kolana przy pociągnięciu ręką z bocznej strony
1+: Duże wybrzuszenie po stronie przyśrodkowej kolana przy pociągnięciu ręką z bocznej strony
2+: Wysięk spontanicznie powraca na stronę przyśrodkową po
pociągnięciu ręką przyśrodkowej strony
3+: Tak duża ilość płynu, że nie jest możliwe przemieszczenie wysięku
z przyśrodkowego aspektu kolana

2. Ruchomość

Kluczowym elementem dla ruchomości jest odzyskanie pasywnego wyprostu kolana w pierwszych 2-3 tygodniach po operacji (jest to jedyny czas jaki podam, ale pamiętaj, żeby stosować się do indywidualnych zaleceń lekarza operującego co do tego parametru). Zgięcie zwiększaj stopniowo. Powinno ono wynosić od 90 – 125 stopni podczas końca tej fazy (tutaj również pamiętaj o indywidualności tego parametru). Samo zmniejszenie obrzęku kolana pomoże z jego ruchomością.

3. Dobra aktywacja mięśnia czworogłowego

Mięsień, który bardzo mocno odczuwa skutki rekonstrukcji to mięsień czworogłowy. Jest to główny mięsień prostujący kolano, który pozwala na jego blokowanie w wyproście, przez co wytwarza stabilność. Mięsień ten może być gorzej aktywowany z racji obrzęku, stanu zapalnego, bólu i innych czynników, których jeszcze do końca nie znamy. Jego „odpalenie” jest kluczowe, abyśmy powrócili do jakiejkolwiek aktywności. Już sam chód bez odpowiedniej aktywacji mięśnia czworogłowego będzie zaburzony.
Zdolność do aktywacji mięśnia czworogłowego oceniamy w LAG TEST, przedstawionym poniżej. Podczas puszczenia pięty w teście, kolano powinno być cały czas wyprostowane. Zgięcie po puszczeniu pięty świadczy o słabej aktywacji mięśnia czworogłowego. W jego aktywacji pomoże: zmniejszenie obrzęku, wykonywanie odpowiednich ćwiczeń oraz elektrostymulacja.

Dodatkowe prywatne uwagi

Podczas tego etapu nie zapominaj o innych mięśniach kończyny operowanej – ćwicz również biodro i łydkę. Oczywiście, nieoperowaną kończynę należy również wzmacniać. Warto wprowadzić elementy ćwiczeń siłowych i kondycyjnych na górną część ciała – zapobiegnie to ogólnemu roztrenowaniu.

Kolejny etap rehabilitacji po rekonstrukcji ACL

Po uzyskaniu powyższych kryteriów czas przejść do fazy siły i kontroli nerwowo-mięśniowej. Będziemy w niej stopniowo wprowadzać coraz to bardziej zaawansowane ćwiczenia i wystawiać kolano na mocniejsze bodźce. Masz pytania? Zapraszam do kontaktu 😊

Spodobał Ci się artykuł? Umów się do autora:

Adam Kawczyński

fizjoterapeuta I trener

Elektrownia Leszno
ul. Narutowicza 63, Leszno
Fizjoterapia i trening

Powrót do zdrowia bywa krętą ścieżką, ale bez obaw. Jesteś w dobrym miejscu. Pomogę Ci go uporządkować dzięki działaniu opartemu na współpracy. Od wspólnego wyznaczania celów po terapię ruchową dedykowaną Twoim potrzebom. Pokażę Ci, jak zmniejszyć dolegliwości bólowe i wrócić do wszechstronnego ruchu po operacjach i urazach. Jesteś gotów na pierwszy krok?

Elektrownia Leszno
ul. Narutowicza 63, Leszno
Fizjoterapia i trening

Umów się

Poznaj mnie