Powięź powierzchowna i powięź głęboka – cząstki tworzące całość

Patrząc na anatomiczny obraz człowieka dostrzegamy osobne grupy mięśniowe, wyodrębnione stawy, a w jeszcze innym miejscu niezależne narządy wewnętrzne. Często pomijamy jeden wyjątkowy aspekt – współpracę tych struktur oraz ich zależność wobec siebie.

Aby połączyć wszystko w jedną całość potrzebna jest znajomość tkanki łącznej, a szczególnie struktury takiej jak powięź.

Czym jest powięź?

Powięź jest wszechobecną tkanką łączną występującą w naszym organizmie. Uznawana jest aktualnie za największy układ naszego ciała. Przenika, owija i wspiera nasze narządy wewnętrzne, mięśnie czy pęczki nerwowo-naczyniowe. Dzięki temu tworzy ciągłą konstrukcję zespalającą wszystkie systemy w jedną funkcjonalną całość. Gdyby wypreparować powięź, ujrzelibyśmy kształt człowieka.

Nasza wewnętrzna cebula, czyli o warstwach powięzi.

Wyróżniamy następujący podział:

1. Powięź powierzchowna – warstwa luźnej tkanki łącznej leżącej tuż pod naszą skórą w każdym zakątku naszego ciała. Zapamiętać możemy ją jako folię bąbelkową, w której bąbelki to tłuszcz, a resztę dopełniają włókna tkanki łącznej. Grubość tej warstwy zależy także od nas i naszego trybu życia – to tutaj odkłada się „ostatni” kawałek ciasta podczas deseru. Dotykając i przesuwając skórę, kontaktujemy się z powięzią powierzchowną. [3]
2. Powięź głęboka – warstwa tkanki łącznej znajdującej się pod powięzią powierzchowną. Otacza  ona mięśnie oraz narządy wewnętrzne (znana jest pod nazwą „otrzewnej”). W porównaniu do swojej poprzedniczki jest ona cieńsza i zupełnie włóknista. 

• Do powięzi zaliczamy również struktury, które posiadają włókna kolagenowe i inne włókna tkanek łącznych: więzadła, troczki, torebki stawowe, krezki, okostną (tkanka łączna otaczająca kości), onerwie (tkanka otaczająca nasz układ nerwowy).  

Motto powięzi – równość i jedność.

Niech ten podział Cię nie zwodzi. Powięź wyściela każdy zakamarek naszego ciała. Wszystkie wymienione powyżej warstwy nakładają się na siebie i są ze sobą połączone włóknami kolagenowymi przez co tworzą spójną całość. Wyodrębniając indywidualną nazwą dla przykładu powięź podeszwową czy pasmo biodrowo-piszczelowe, wyrywamy je z kontekstu ciągłości czyniąc je osobnymi strukturami powięziowymi. Pamiętajmy, że ich piękne obrazki, ukazujące ich osobność i wyjątkowość w atlasach to tylko twór skalpela w rękach człowieka. Struktury te są cząstką połączoną z powięzią całego ciała, mają one takie samo znaczenie jak inne obszary powięzi.

Co ta powięź potrafi?

1. Powięź przenosi i rozprasza obciążenia mechaniczne

Powięź wspiera miejsca największych obciążeń w organizmie. Fibroblasty (komórki tkanki łącznej) produkują sporo kolagenu, który w miejscu działania siły pełni rolę dodatkowego wzmocnienia. Stale powtarzające się wysiłki wpływają na zagęszczenie i ukierunkowanie układu włókien powięzi. Jeśli podjęliśmy wyzwanie noworoczne, aby więcej biegać,  z czasem podeszwy stóp staną się twardsze, aby sprostać wysiłkowi jaki na siebie nałożyliśmy. 

2. Powięź umożliwia swobodny ślizg tkanek.

Sięganie do najwyższej półki czy schylanie jest możliwe dzięki przesuwalności powięzi. Wszystkie naczynia krwionośne i limfatyczne, nerwy i mięśnie utopione w tkance powięziowej przesuwają się względem siebie. Ślizg zapewnia „system pęcherzyków” – mikrowakuoli. Prześlizgiwanie się tych mikropęcherzyków zapewnia nam bezpieczne wykonywanie codziennych czynności bez uszkadzania ciągłości struktur.

3. Powięź jako organ czuciowy.

Powięź nie jest jedynie „martwą” tkanką, jest wrażliwą i reagującą strukturą. Posiada zróżnicowane receptory  odbierające mechaniczne bodźce (ucisk, rozciąganie), jak i również wolne zakończenia nerwowe odpowiadające za czucie bólu czy funkcje autonomiczne.  Układ powięziowy potrafi także samoistnie reagować na bodźce na dwa sposoby. Pierwszy z nich „szybki” działa w nagłych przypadkach, np. potknięcie na chodniku. Pierwszą reakcją wykaże się układ powięziowy absorbujący wstrząs, a dopiero po nim układ nerwowy z reakcją układu mięśniowego. Drugi system jest dużo wolniejszy – odpowiada za powstawanie kompensacji w obrębie struktur ciała. Wielu specjalistów twierdzi, że aktualny problem bólowy znajduje swoją przyczyną nawet w odległych wydarzeniach w przeszłości. 

4. Powięź jest kurczliwa.

Powięź samoistnie potrafi wytworzyć napięcie poprzez komórki zawierające aktynę – miofibroblasty. Siła napięciowa, którą wytwarzają jest przydatna dla organizmu, ale zarówno niekontrolowana stanowi zagrożenie. Z negatywnej strony, aktywność miofibroblastów skutkuje zesztywnieniem bądź skróceniem w rozległych obszarach powięziowych co może wywoływać patologię – np. bóle odcinka lędźwiowego.  Z pozytywnej strony, te kurczliwe komórki wykazują dużą aktywność w czasie gojenia ran i nadają większą stabilność tkankom. Miofibroblasty nie są kontrolowane przez synapsy nerwowe i nie podlegają kontroli przez ośrodkowy układ nerwowy. Do skurczu stymulowane są poprzez napięcie i obciążenie powięzi oraz niektóre hormony.

Powięź zmienną jest..

Panem losu powięzi jest nikt inny jak Ty sam. To twoje codzienne aktywności odgrywają sporą rolę w jej funkcjonowaniu. Słowo “codzienne” odgrywa kluczową rolę, gdyż trwałe zmiany w strukturze kolagenu powięzi wymagają sporo czasu – od 6 do 24 miesięcy [4]. Jak radzić sobie z problemami powięziowymi i jak wpływać na powięź? Skonsultuj to z fizjoterapeutą, aby indywidualnie dobrać do siebie plan działania.