Wzmożona tkliwość w okolicy skroni, stresowe zaciskanie zębów, utrudnione spożywanie twardych pokarmów, nieefektywny sen, częste bóle głowy po przebudzeniu. Wydaje Ci się to znajome [1]? Są to główne objawy bruksizmu, czyli patologicznie zwiększonej aktywności mięśni żucia prowadzącej do ich przeciążenia i dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego odpowiedzialnego za ruchy żuchwy względem czaszki.
Staw skroniowo-żuchwowy (SSŻ) jest strukturą, wyczuwalną palpacyjnie podczas otwierania ust, znajdująca się przed małżowiną uszną. To połączenie składa się z głowy żuchwy oraz dołka stawowego kości skroniowej [2].
Budowa symetrycznych stawów skroniowo-żuchwowych, utworzonych przez jedną kość – żuchwę i dwie kości skroniowe, predysponuje do wystąpienia dysfunkcji w całym aparacie żucia, nie tylko po tej stronie, po której doszło do uszkodzenia. Jakie ma to znaczenie? Jeżeli występuje ograniczenie zakresu ruchu w prawym SSŻ to z pewnością niedomoga tego stawu odbije się na funkcjonalności drugiego.
Ta zależność jest uzasadnieniem częstych urazów SSŻ i umiejscowieniu ich na podium chorób w dziedzinie stomatologii zaraz za próchnicą zębów i chorobami przyzębia [3].
Etiopatogeneza bruksizmu nie jest do końca wyjaśniona między innymi dlatego, że jest on efektem wielu niesprawności organizmu. Takich jak:
Przewlekłe sytuacje stresogenne wpływają pośrednio na zwiększenie aktywności i napięcia zespołu mięśniowego aparatu żucia. Odreagowaniem organizmu na ustające zagrożenie jest wykonywanie niecelowanych czynności zwanych parafunkcjami. Czyli niewłaściwych odpowiedzi organizmu na zwiększone napięcie mięśni [6].
Bruksizm to mimowolne zgrzytanie lub zaciskanie zębów o patologicznie zwiększonej sile. Dla porównania szczęka jest zaciśnięta 10 razy silniej niż podczas jedzenia [3]. Patologiczny brak fazy odpoczynku mięśni powoduje ich niedokrwienie, w wyniku czego występuje ból [5].
Wyróżniamy dwa rodzaje bruksizmu:
| Sleep bruxism (SB) | Awake bruxism (AB) |
| Występujący w czasie snu | Występujący w stanie czuwania |
| Cecha charakterystyczna to zgrzytanie zębów polegające na wykonywaniu niekontrolowanych ruchów żuchwy w przód i w tył oraz od jednego boku do drugiego. | Cecha charakterystyczna to zaciskanie. Ma ono miejsce, gdy osoba napina mięśnie utrzymując zęby w jednej pozycji, bez współruchów żuchwy [1]. |
Warto również zaznaczyć, że układ ruchowy narządu żucia jest odpowiedzialny nie tylko za funkcje pokarmowe, tj. gryzienie, żucie i połykanie pożywienia. Bardzo ważną rolę odgrywa w procesach oddychania, formowania dźwięków, a jego prawidłowe działanie umożliwia utrzymywanie prawidłowej postawy ciała [3].
Schorzenie w obrębie stawu skroniowo- żuchwowego nie jest wyłącznie problemem lokalnym. Znacznie zwiększone napięcie w tym obszarze musi być rekompensowane przez pozostałe obszary ustroju, co silnie uwidacznia się w postawie ciała.
By zminimalizować skutki przewlekłego schorzenia bardzo ważna jest konsultacja ze stomatologiem i ortodontą, by w miarę możliwości odciążyć dysfunkcyjny zgryz, między innymi za pomocą szyn relaksacyjnych. Istotna jest również praca fizjoterapeuty nad opracowywaniem tkanek w rejonie aparatu żucia, co wpłynie także na korekcję postawy.
Bruksizm to dolegliwość, która ma charakter cichego destruktora naszego organizmu.
Dlatego bądź czujny!
